فرض کنید در یک معامله، طرف مقابل به شما چک داده است؛ اما زمانی که در تاریخ سر رسید چک به بانک مراجعه کرده اید، با حساب خالی رو به رو شده اید و چکتان برگشت خورده است. قصد دارید از طریق دادخواست مطالبه وجه دعوای حقوقی مطرح کنید، اما نگران این هستید که فرد مقابل به محض فهمیدن شکایت شما، اموال خود را به دیگری انتقال دهد و از زیر بار پرداخت بدهی شانه خالی کند.
در این شرایط و همچنین، دیگر دعاوی بانکی و مالی مشابه، تامین خواسته نقش موثری در جلوگیری از این اتفاق و پایمال نشدن حقوق شما ایفا میکند.
در ادامه ی این مقاله از مجله حقوقی اقبالی، به بررسی دقیق تر این مفهوم، شرایط و انواع آن آشنا می‌پردازیم.
تامین خواسته چیست؟
تامین خواسته در لغت به معنای “حفظ و ایمن نگه داشتن مبلغ خواسته ی دعوا” است. در اصطلاحی حقوقی، یعنی: «توقیف موقت اموال فرد مقابل، برای جلوگیری از پنهان کردن، فروش و انتقال مال به منظور زیر بار نرفتن پرداخت بدهی»
به زبان ساده تر، وقتی از کسی مبلغی را طلب داریم، از دادگاه درخواست می‌کنیم تا عین همان مال یا معادل ارزش آن را موقتا از اموال خوانده توقیف کند، تا او نتواند تا زمان پرداخت حکم قطعی، برای فرار کردن از پرداخت بدهی اقدامی انجام دهد.
این درخواست بدون انجام تشریفات قانونی و به سرعت قابل انجام است و بدون اطلاع خوانده صورت می‌گیرد.
شرایط تامین خواسته
برای این که بتوانید درخواست تامین خواسته بدهید باید شرایط نوشته شده در تصویر زیر را داشته باشید:
در ادامه به تفسیر ماده و بررسی شرایط تامین خواسته می‌پردازیم:
1- دعوای مالی مطرح باشد
اولین شرط برای ارائه درخواست تامین خواسته، این است که دعوای اصلی، در مورد یک مال و دارایی اتفاق افتاده باشد و پولی از کسی طلب داشته باشید.
لازم به ذکر است که در شرایطی، برای پرونده های کیفری نیز میتوانید درخواست تامین خواسته را مطرح کنید که در ادامه ی مطلب، آن را کامل تر توضیح خواهیم داد.
2- دلایل محکمه پسند داشته باشید
برای اینکه دادگاه با درخواست شما موافقت کند و نسبت به توقیف اموال خوانده اقدام نماید، لازم است دلایل قوی و محکمه پسندی ارائه دهید، که نشان دهد شما در این دعوا محق هستید. هرچه این مدرک قوی‌تر باشد، احتمال موفقیت درخواست شما افزایش می‌یابد.
سوال این جاست که چه مدارک و دلایلی اثبات میکند که شما حق درخواست تامین خواسته را دارید؟
- چک برگشتی ⭐️قوی ترین مدرک⭐️
- سفته به خصوص سفته واخواست شده به شرط آن که ضمانتی نباشد.
(برای مطالعه بیشتر در خصوص دیگر مزایای سفته واخواست شده، میتوانید مقاله تفاوت واخواست و دادخواست سفته را مطالعه کنید.) - قرارداد رسمی و محضری (ثبت شده در دفترخانه اسناد رسمی)
- قرارداد عادی (دست نویس یا چاپی) در صورتی که امضا و تاریخ و مبلغ مشخص شده در آن قید شده باشد.
- رسید دستی اگر مبلغ و تاریخ مشخصی داشته باشد و نام طرفین رد آن ذکر شده باشد. برای مثال رسیدی که در آن نوشته شده باشد شخصی مبلغی را از شما قرض کرده و باید در تاریخ معینی آن را باز گرداند.
- پیامک و چت (معمولا به تنهایی کافی نیست اما به اعتبار بیشتر مدارک بالاتر کمک میکند)
- شاهد (این مورد نیز به تنهایی کافی نیست و به اعتبار مدارک دیگر کمک خواهد کرد)
4- خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد
به این معناست که این امکان وجود داشته باشد که طرف مقابل مال مورد نظر را از بین ببرد، آن را منتقل و یا خراب کند. در این شرایط، دادگاه برای حفظ حقوق شما، با درخواست تامین خواسته موافقت میکند.
3- دادخواست کتبی را تا قبل از صدور حکم به دادگاه مربوطه ارائه دهید
درخواست تامین خواسته را در 3 زمان میتوانید مطرح کنید:
🔸 قبل از طرح دعوای اصلی که در این صورت، 10 روز فرصت دارید تا داداخواست اصلی را مطرح کنید.
🔸 همزمان با دادخواست دعوای اصلی
🔸 در حین دادرسی تا قبل از صدور حکم
وکلای گروه اقبالی، با تنظیم اصولی درخواست تأمین خواسته، شانس موافقت و پذیرش دادگاه را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهند.
در صورت لزوم خسارت احتمالی پرداخت کنید
خسارت احتمالی مبلغی است که خواهان (شاکی) به دادگاه می‌پردازد تا در صورت شکست در پرونده، ضرر و زیان ناشی از این توقیف اموال را برای طرف مقابل جبران کند. در ادامه ی مقاله این موضوع را مفصل تر بررسی می‌کنیم.
خسارت احتمالی در تامین خواسته
برای درک بهتر این موضوع همراه ما شوید تا آن را با یک مثال بررسی کنیم:
فرض کنید با درخواست تامین خواسته ی شما، خودروی فرد مقابل توقیف شود؛ پس از صدور رای نهایی، دادگاه به نفع شما رای ندهد. در این شرایط، خوانده می‌تواند این موضوع را مطرح کند که در این مدت، توقیف ماشین به کسب و کار او آسیب زده و دچار خسارت مالی شده است.
دادگاه با مبلغی که شما به حساب دادگستری واریز کرده بودید، خسارت وارد شده به فرد را می‌پردازد.
سوالی که در این جا مطرح میشود این است که میزان خسارت احتمالی چقدر است؟ این موضوع بستگی به تصمیم دادگاه، شرایط پرونده و میزان مال توقیف شده دارد؛ اما به طور معمول، حدود 10% تا 20% ارزش خواسته در نظر گرفته میشود.
انواع تامین خواسته
تامین خواسته بر اساس فاکتور های مختلف، در دسته بندی های گوناگونی قرار می‌گیرد:
بر اساس پرداخت خسارت احتمالی یا عدم آن
در اکثر پرونده های حقوقی، برای درخواست تامین خواسته باید ابتدا، مبلغی را به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز کنید؛ اما در برخی از موارد نظیر چک و سفته که در آن مدرک محکمه پسندی وجود دارد، درخواست تامین خواسته بدون خسارت احتمالی انجام میشود.
بنابراین، در این دسته بندی، تامین خواسته به دو نوع : “نیاز به پرداخت خسارت احتمالی” و “عدم نیاز به پرداخت احتمالی” تقسیم میشود.
بر اساس مال توقیف شده
بر اساس نوع مال توقیف شده، تأمین خواسته به سه گروه اصلی تقسیم میشود:
- توقیف اموال منقول: شامل تمام مواردی که می‌توان آن ها را جا به جا کرد مانند پول، ماشین، طلا و…
- توقیف اموال غیر منقول: اموالی که امکان جا به جایی آن وجو ندارد نظیر خانه، مغازه، زمین و…
- توقیف حساب بانکی و بخشی از در آمد: در دسترس ترین اموالی که می‌توان نسبت به توقیف آن اقدام کرد.
بر اساس نوع دعوی
با وجود اینکه اکثر درخواست های تامین خواسته در پرونده های حقوقی مطرح میشود؛ اما در شرایطی خاص، امکان ارائه ی این درخواست در پرونده های کیفری نیز، وجود دارد.
بنابراین تامین خواسته ممکن است حقوقی یا کیفری باشد.
تامین خواسته کیفری چیست و چه تفاوتی با حقوقی دارد؟
تامین خواسته در دعاوی حقوقی، مربوط به زمانی است که بحث یک پول یا مالی در میان باشد؛ نظیر بدهی، چک، سفته و…
در کنار این موضوع، با وجود این که در دعاوی کیفری تمرکز بر مجازات ارتکاب جرم است؛ اما در مواردی ممکن است همزمان ضرر مالی نیز اتفاق افتاده باشد. (مثل کلاهبرداری، سرقت، خیانت در امانت و…)
در چنین شرایطی، شما علاوه بر درخواست مجازات فرد مجرم، خواهان جبران خسارت و بازگرداندن پول از دست رفته هستید.
طبق ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری، شما میتوانید در کنار پرونده کیفری، دعوای ضرر و زیان مالی را نیز مطرح کنید.
تامین خواسته در صلاحیت کجاست؟
سوالی که ممکن است برای خیلی از افراد پیش بیاید این است که درخواست تامین خواسته را کجا باید مطرح کنم؟
ماده 14 قانون آیین دادرسی مدنی: درخواست تامین دلایل و امارات از دادگاهی میشود که دلایل و امارات مورد درخواست در حوزه آن واقع است.
پاسخ به این سوال، به چند عامل بستگی دارند:
- اول اینکه دعوای اصلی حقوقی است یا کیفری؟
- دوم اینکه چه زمانی درخواست تامین خواسته را می‌خواهید مطرح کنید؟
1- در دعاوی حقوقی، اگر همزمان با دادخواست مطالبه وجه (دعوای اصلی) و یا در حین دادرسی تصمیم به درخواست تامین خواسته گرفتید، مرجع صلاح، همان مرجعی است که دعوای اصلی در آن پیگیری میشود.
برای مثال، برای گرفتن مهریه به دادگاه خانواده مراجعه کردید؛ بنابراین درخواست تامین خواسته نیز باید در همان جا مطرح شود.
اگر هم قبل از طرح دعوای اصلی تصمیم به درخواست تامین خواسته گرفتید، باید به دادگاهی مراجعه کنید که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی شما را داشته باشد.
2- در دعاوی کیفری نیز، همان دادسرا و یا دادگاه کیفری که در حال بررسی شکایت شماست، مرجع صلاحیت است.
رفع اثر از تأمین خواسته چیست و در چه شرایطی انجام میشود؟
به زبان ساده، رفع اثر از قرار تامین خواسته یعنی توقیف اموال توسط دادگاه برداشته، و اموال فرد آزاد شود.
سوال اینجاست که در چه صورتی اموال توقیف شده آزاد می‌شوند؟ در ادامه به شرح مواردی که موجب آزاد شدن اموال توقیف شده (رفع اثر از تامین خواسته) می‌پردازیم:
- کسی که مالش توقیف شده است، معادل مبلغ خواسته شده در دعوا، وجه نقد یا ضمانت معتبر به دادگاه بسپارد.
- اگر در نهایت پرونده به نفع شاکی تمام نشود.
- اگر خود شاکی درخواست رفع اثر دهد.
- اگر تامین خواسته، قبل از دادخواست اصلی مطرح شده باشد و شاکی تا 10 روز پس از درخواست تامین خواسته، دعوای اصلی را مطرح نکند
- اگر شاکی، طبق موعد مقرر خسارت احتمالی را به صندوق دادگستری واریز نکند. (در پرونده هایی که پرداخت خسارت احتمالی واجب است.)
- اگر طرف مقابل (خوانده) نسبت به درخواست تامین خواسته اعتراض کند و دادگاه آن را بپذیرد.
در چه شرایطی امکان اعتراض به قرار تامین خواسته وجود دارد؟
اگر اموال شما توقیف شده و همچنین این سوال برایتان پیش آمده که “چگونه به درخواست تامین خواسته اعتراض کنیم؟” باید در پاسخ به شما بگوییم که در صورتی که دارای شرایط زیر باشید میتوانید نسبت به تامین خواسته اعتراض کنید:
- وسیله امرار معاش خوانده باشد
- ارتباطی با موضوع دعوا نداشته باشد
- ارزش آن از میزان خواسته بیشتر باشد
- یا شخص ثالثی از این ماجرا زیان ببیند
برای اعتراض به قرار تامین خواسته، لازم است یک لایحه یا درخواست کتبی بنویسید و در آن دلایل خود را برای اعتراض توضیح دهید؛ سپس دادگاه آن را بررسی کرده و در صورت تایید، دستور به رفع اثر خواهد داد.
کلام آخر
همانطور که دیدید، ارائه دلایل کافی گامی مهم در پذیرش تامین خواسته است و تنظیم یک درخواست به موقع و حرفه ای نقش به‌سزایی در موفقیت شما دارد. برای مشاوره تلفنی با وکیل حقوقی و دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید با شماره های زیر تماس بگیرید
021-22014140 ☎️
021-22034564 ☎️
اگر تا به حال تجربه ای از تامین خواسته و توقیف اموال داشتید، آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
اگر خوانده هیچ مالی نداشته باشد، تکلیف چیست؟
در این حالت درخواست تامین خواسته بی نتیجه خواهد بود، اما اگر بعدها مالی از او کشف شود، امکان اجرای آن وجود دارد. دادگاه قرار تأمین را صادر میکند تا در آینده اجرا شود.
آیا توقیف حساب بانکی شامل یارانه یا حقوق بازنشستگی هم میشود؟
طبق قانون، اموالی مانند یارانه، حقوق بازنشستگی یا مستمری تأمین اجتماعی را نمی‌توان توقیف کرد، مگر از طرف همان سازمان بابت بدهی رسمی.
آیا می‌توانم برای تأمین خواسته، اموال همسر یا فرزند بدهکار را توقیف کنم؟
خیر، اموال همسر یا فرزند بدهکار قابل توقیف نیستند، مگر اینکه ثابت کنید آن اموال در واقع متعلق به بدهکار بوده و به آن ها انتقال داده است.
اگر بدهکار قبل از توقیف، مالش را فروخته باشد چه اتفاقی میافتد؟
اگر ثابت کنید انتقال مال با هدف فرار از بدهی بوده، میتوانید ابطال معامله را درخواست دهید.
تفاوت “تأمین خواسته” با “توقیف اموال پس از حکم قطعی” چیست؟
تأمین خواسته جنبه پیشگیرانه دارد و قبل از صدور حکم قطعی (برای جلوگیری از انتقال مال) انجام میشود، در حالی که توقیف اموال پس از حکم، برای اجرای حکم صادر شده است.
