در چه صورتی حکم نفقه زن از مرد ساقط می شود؟

پس از خوانده شدن عقد دائم، طبق قانون و شرع، زن و مرد یکسری وظایف و مسئولیت هایی بر گردن هم دارند که باید به آن عمل نمایند. یکی از این وظایف، پرداخت نفقه ی زن است که بر عهده مرد می‌باشد و در صورت عمل نکردن به آن، زن می‌تواند برای عدم دریافت نفقه، به دادگاه مراجعه نماید.
با این حال این وظیفه استثناء هایی دارد و در شرایطی خاص که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد.
در این مقاله قصد نداریم به طور کامل بحث نفقه را بررسی کنیم؛ بنابراین اگر به دنبال اطلاعات کامل تری در مورد این مبحث هستید، می‌توانید مقاله “وکیل نفقه زن” را مطالعه کنید. در اینجا به طور خاص بر این سوال که در چه صورتی حکم نفقه زن از مرد ساقط می شود؟ و شرایط آن چیست میخواهیم تمرکز کنیم.

نفقه چیست و شامل چه مواردی می‌شود؟

به طور کلی و بدون در نظر گرفتن موارد استثناء، نفقه ی زن مشروط به عقد دائم و تمکین زن است. اما سوال این است که نفقه شامل چه مواردی می‌شود؟

طبق ماده 1107 قانون مدنی نفقه عبارت است از:

همه نیاز های متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.

هزینه های درمانی ذکر شده تا چه اندازه جزوی از نفقه به حساب می‌آید؟

هزینه های درمان در نفقه شامل هزینه های متعارف و معمول درمان می‌باشد و بیماری های صعب العلاج در زمره نفقه قرار نمی‌گیرد.
نکته بعدی این است که مرد موظف است نفقه زن را از تاریخ نکاح دائم تا زمان انحلال آن بپردازد و اعسار مرد از پرداخت نفقه موجب معافیت او نمی‌شود.
برای ساده تر کردن موضوع باید چند اصطلاح را بیشتر توضیح دهیم:
• انحلال نکاح شامل موارد فوق می‌شود: طلاق،فوت و فسخ نکاح (برای آشنایی بیشتر با این موضوع می‌توانید مقاله موارد فسخ نکاح را مطالعه کنید.)
• اعسار: زمانی که فردی طبق دادگاه و قانون ملزم به پرداخت مال به شخص دیگری باشد اما به دلیل فقر، نتواند آن را پرداخت کند، دچار اعسار شده است؛ در خصوص مورد بالا بیانگر این است که تنگدستی مرد یا ورشکستگی وی موجب معافیت او از پرداخت نفقه نخواهد شد.

نفقه چه زمانی به زن تعلق نمی گیرد؟

حال که با نفقه و موارد آن آشنا شدید به سراغ بررسی این سوال می‌رویم که در چه صورتی حکم نفقه زن از مرد ساقط می شود؟

عقد موقت (صیغه)

به طور معمول در عقد مدت دار چه 1 روز چه 99 سال، نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد مگر آن که در هنگام عقد به طور مشخص ذکر شود که مرد ملزم به پرداخت نفقه است؛ در غیر این صورت اگر توافقی صورت نگرفته باشد، حکم نفقه زن از مرد ساقط می‌ شود.

ماده 1106 قانون مدنی: در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است.

عدم تمکین (نشوز)

همانطور که در ابتدا نیز به آن اشاره کردیم، شرط اصلی استحقاق نفقه، تمکین زن از شوهر است.
نشوز به طور کلی مختص به زن و مرد نیست و به هر یک از زوجین که به مسئولیت ها و وظایف شرعی که پس از عقد بر آن ها واجب می‌شود عمل نکنند، ناشز/ناشزه می‌گویند؛ اما در این مبحث به طور خاص به مسئولیت هایی که بر عهده ی زن می‌باشد اشاره داریم.
بنابراین یکی دیگر از شرایطی که نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد، نشوز زن است.

البته در مواردی مانند مبتلا بودن شوهر به بیماری های مقابرتی، حق حبس و…، عدم تمکین موجب ساقط شدن حکم نفقه زن نمی شود؛ برای آشنایی بیشتر با موارد مشابه مقاله “در چه مواردی زن مجاز به عدم تمکین است؟” را مطالعه کنید.

ماده 1085 قانون مدنی: زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع ‌مسقط حق نفقه نخواهد بود.

ترک منزل بدون دلیل موجه

در صورتی که زن بدون دلیل موجه از ماندن به خانه امتناع کند و یا بدون دلیل موجه به قصد قهر خانه را ترک کند، حکم نفقه زن از مرد ساقط می ‌شود.

البته طبق ماده 1115 قانون مدنی اگر زندگی مشترک موجب آسیب فیزیکی،جانی، مالی و… زن شود، می‌تواند در خانه دیگری سکونت داشته باشد و همچنان نفقه دریافت کند؛ البته این موضوع نیازمند اثبات آن برای دادگاه است.

اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی و یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن میتواند مسکن علیحده اختیار کند‌ و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر‌ عهده شوهر خواهد بود.

طلاق بائن

یکی از سوالات پر تکرار این است که آیا نفقه بعد از طلاق به زن تعلق میگیرد؟
طلاق بائن نوعی از طلاق است که مرد حتی در دوره ی عده نیز نمی‌تواند زن را به خانه برگرداند و در صورت تصمیم به بازگشت دوباره، باید عقد مجدد خوانده شود.

برخی از مواردی که موجب طلاق بائن می‌شود: طلاق خلع،طلاق قبل از نزدیکی و…
برای آشنایی بیشتر پیشنهاد می‌کنیم مقاله ی طلاق بائن و موارد آن را مطالعه کنید.
برخلاف طلاق رجعی که در دوره ی عده (به مدت 2 تا 3 عادت ماهیانه زوجه) مرد موظف به پرداخت نفقه است، در طلاق بائن زن باید عده نگه دارد اما حکم نفقه زن از مرد ساقط می ‌شود؛ مگر اینکه زن هنگام طلاق باردار باشد که در این صورت تا زمان وضع حمل، مرد مستلزم پرداخت نفقه است.

طبق ماده 1150 قانون مدنی عده عبارت است از مدتی که تا انقضای آن زنی که عقد نکاح او منحل شده است نمی‌تواند شوهر دیگر اختیار کند.

فوت شوهر

طبق ماده 1150 قانون مدنی که بالاتر مطرح کردیم زن بعد از فوت شوهر موظف است به مدت 4 ماه و 10 روز عده وفات نگه دارد.

بنا بر ماده فوق، در مدت عده وفات، نفقه به زن تعلق می‌گیرد و طبق قانون این نفقه بر عهده وارث شوهر است که معمولا از ارثیه مرد پرداخت می‌شود.
اما سوال این جاست که بعد از فوت شوهر نفقه تا چه زمانی به زن تعلق میگیرد؟ در پاسخ باید بگوییم: پس از پایان عده وفات، زن دیگر نمی‌تواند از وراث تقاضای نفقه کند.

آیا بعد از طلاق به زن نفقه تعلق میگیرد؟

همانطور که بالاتر به آن اشاره کردیم، بر خلاف طلاق بائن، در طلاق رجعی در دوره عده که حدودا 3 ماه است مرد مستلزم پرداخت نفقه است.
البته دوره عده در طلاق های مختلف و بسته به شرایط، ممکن است متغیر باشد و بهتر است از یک وکیل خانواده به طور دقیق تر مشورت بگیرید.

نفقه در دوران عقد

اگر زن در دوران عقد شرایط آمادگی رفتن به خانه شوهر را داشته باشد اما مرد از شروع زندگی مشترک امتناع کند، زن حق نفقه دارد و مرد باید آن را بپردازد؛ اما اگر زوجه بدون دلیل موجهی بگوید: «آمادگی رفتن به خانه شوهر را ندارم»، حکم نفقه زن از مرد ساقط می‌ شود.

نتیجه گیری

همانطور که دیدید قانون مبحث پیچیده ای است که در رایج ترین مباحثی مانند ازدواج،نفقه و … نیز ممکن استثنائات و نکات مهمی وجود داشته باشد؛ بهترین کار این است که قبل از هر کاری با یک وکیل خانواده که در این حوزه متخصص است مشورت نمایید تا در حین انجام کار به مشکلات جبران ناپذیر دچار نشوید.

021-22014140 ☎️
021-22034564 ☎️