اگر شما یا یکی از اطرافیانتان درگیر طلاق و مسائل مربوط به آن شده اید این مقاله برای شماست.
طلاق مسئله ی چالش برانگیزی است که نیازمند تصمیم گیری های مهم در مورد مسائلی از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزند و… می‌باشد؛ از این رو، مشورت با یک وکیل طلاق به شدت کمک کننده است. علاوه بر این، شناخت انواع طلاق به شما کمک خواهد کرد تا تصمیم گیری بهتری داشته باشید و در مورد مسیری که قرار است در آن پا بگذارید اطلاعات بیشتری کسب کنید.
در قانون ایران طلاق به دو نوع کلی تقسیم میشود:
- طلاق رجعی
- طلاق بائن
در این مقاله به طور تخصصی صفر تا صد طلاق بائن را بررسی می‌کنیم و هر نکته و سوالی که ممکن است در ذهن شما ایجاد شود را توضیح خواهیم داد.
طلاق بائن چیست؟
طلاق بائن، نوعی از طلاق است که پس از خوانده شدن صیغه طلاق، زن و شوهر به طور کامل حق و حقوق خود را نسبت به یکدیگر از دست می‌دهند.
ماده 1144 قانون مدنی: در طلاق بائن برای شوهر حق رجوع نیست.
طبق این ماده بر خلاف طلاق رجعی، اگر در دوره عده زوجین تصمیم به رجوع و زندگی مشترک دوباره بگیرند، باید عقد مجدد بین آن ها جاری شود. علاوه بر این در دوره عده به زن نفقه تعلق نمی‌گیرد؛ مگر در شرایطی که زن حامله باشد. (برای اطلاعات بیشتر در مورد موارد عدم دریافت نفقه میتوانید مقاله “در چه صورتی حکم نفقه زن از مرد ساقط می شود؟” را مطالعه کنید)
دسته بندی انواع طلاق بائن
چه شرایطی منجر به طلاق بائن میشود؟ در این بخش با انواع این نوع طلاق آشنا می‌شویم:
زن یائسه
اگر طلاق زمانی انجام شود که زن یائسه باشد، طلاق آن ها از نوع بائن خواهد بود. یائسگی به معنای اتمام عادت ماهیانه است و در این شرایط، زن توانایی بارداری ندارد، که به‌طور معمول بعد از 50 سالگی رخ می‌دهد.
قبل از نزدیکی (طلاق بائن غیر مدخوله)
طلاق بائن غیر مدخوله، نوعی از طلاق است که در آن زن و شوهر با هم رابطه جنسی نداشته اند و زوجه در هنگام طلاق باکره است. در این نوع طلاق، همانند شرایطی که در “طلاق در دوران عقد” توضیح دادیم، زن فقط نصف مهریه خود را میتواند طلب کند.
خلع و مبارات
طلاق بائن خلعی زمانی اتفاق می‌افتد که زن به دلیل تنفر و کراهتی که نسبت به مرد دارد، در ازای پرداخت مبلغی که در اکثر موارد بخشیدن مهریه (کل یا بخشی از آن) است، او را نسبت به طلاق راضی می‌کند.
ماده 1146 قانون مدنی: طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد طلاق می‌گیرد؛ اعم از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.
طلاق مبارات نیز در شرایطی است که هر دو طرف نسبت به یکدیگر کراهت دارند.
اگر مبلغ توافق شده در طلاق مبارات کمتر از مهریه باشد، زن میتواند مابقی مهریه خود را از مرد طلب کند
ماده 1147 قانون مدنی: طلاق مبارات آن است که کراهت از طرفین باشد ولی در این صورت عوض باید زائد بر میزان مهر نباشد.
سه طلاقه
اگر زن و شوهر پس از 2 بار طلاق گرفتن و برگشتن به هم، برای بار سوم تصمیم به طلاق بگیرند (که به اصطلاح به آن سه طلاقه میگویند)، این طلاق از نوع بائن خواهد بود.
در مورد 2 طلاق قبلی، تفاوتی ندارد که بازگشت آن ها در دوره عده و با رجوع بوده یا به وسیله عقد مجدد، در هر دو مورد طلاق سوم آن ها، بائن محسوب میشود.
طلاق صغیره
انواع طلاق بائن در قانون مدنی تنها مربوط به 4 مورد بالا میشود. اما در اسلام نوعی دیگر از طلاق وجود دارد که از نوع بائن است و آن طلاق صغیره است. این نوع طلاق مربوط به دختران زیر 9 سال است.
از آن جایی که ازدواج با دختر زیر 9 سال در قانون ممنوع است، این نوع از طلاق در لیست انواع طلاق بائن از نظر قانون مدنی قرار نگرفته است.
آیا طلاق بائن عده دارد؟
برای این سوال پاسخ قطعی و ثابتی وجود نداشته و بستگی به نوع طلاق بائن دارد که شامل شرایط زیر می‌باشد:
- در طلاق غیرمدخوله (قبل از نزدیکی)، طلاق صغیره و طلاق زن یائسه؛ نیازی به نگه داشتن عده نیست.
- در دیگر انواع طلاق که شامل طلاق خلع، مبارات و سه طلاقه می‌باشد، زن باید عده طلاق را رعایت کند.
عده طلاق بائن چند روز است؟
به طور معمول عده طلاق بائن به اندازه 3 طهر (دوره پاکی از عادت ماهیانه) است که حدودا 3 ماه و 10 روز طول می‌کشد.
برای آشنایی بیشتر با مدت عده در انواع طلاق ها، میتوانید به مقاله تخصصی و جامع عده که در آن راجع به موضوعاتی مثل: «عده چیست؟» و یا «مدت زمان عده چند روز است؟» مراجعه کنید.
آثار طلاق بائن و شرایط عده
پس از اجرای طلاق بائن، زوجین وارد مدت زمان عده می‌شوند که شامل شرایط زیر می‌باشد:
- مرد الزامی به پرداخت نفقه ندارد؛ مگر اینکه زن حامله باشد که در این صورت باید تا زمان وضع حمل، نفقه پرداخت کند.
- برای مرد حق رجوع وجود ندارد و برای بازگشت به زندگی مشترک، باید دوباره صیغه نکاح خوانده شود.
- در صورت فوت هر یک از زوجین در دوران عده، برای فرد مقابل حق ارثی وجود ندارد؛ مگر اینکه مرد همسر خود را در زمان بیماری طلاق دهد و سپس در اثر همان بیماری فوت کند. در این صورت حتی اگر طلاق، از نوع بائن باشد نیز به زن ارث تعلق خواهد گرفت.
- محل اقامت زوجه تابع محل زندگی مرد نیست.
- زن و شوهر نسبت به یکدیگر نامحرم هستند.
مهریه در طلاق بائن چگونه محاسبه میشود؟
مهم ترین نکته ای که در بحث مهریه وجود دارد، نوع طلاق بائن است. به غیر از طلاق غیر مدخوله و خلع، در انواع دیگر طلاق بائن اعم از سه طلاقه و طلاق زن یائسه، قوانین مهریه همانند دیگر طلاق ها است.
مهریه در طلاق بائن غیر مدخوله
همانطور که بالاتر نیز به آن اشاره کردیم، در طلاق قبل از نزدیکی (غیر مدخوله) به دلیل اینکه زن باکره است، تنها میتواند نیمی از مهریه خود را طلب کند.
نکته ی مهم این است که اگر زن، قبل از طلاق مهریه خود را طلب کرده باشد، در هنگام طلاق اگر هنوز دوشیزه باشد، باید نصف مهریه را به مرد بازگرداند.
مهریه در طلاق خلع و مبارات
از آن جایی که این نوع طلاق، به دلیل کراهت زوجه از مرد است و در ازای آن مهریه خود را بخشیده است، در نتیجه امکان دریافت مهریه وجود ندارد.
رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن چه شرایطی دارد؟
قوانین رجوع از بذل مهریه نیز، همانند دیگر مسائل بستگی به نوع طلاق بائن دارد:
- «رجوع از بذل مهریه طلاق غیر مدخوله» و «رجوع از بذل مهریه طلاق زن یائسه» مشابه هم است و در آن بخشش مهریه به هر شکلی انجام شده باشد (ابرا یا صرفا اقرار به بخشش مهریه و دیگر انواع بذل مهریه)، قابل رجوع نیست.
- در مورد طلاق خلع و مبارات وضعیت کمی متفاوت است که در ادامه آن را بررسی می‌کنیم
رجوع از بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات
در این نوع از طلاق بائن، رجوع از بذل مهریه در دوران عده ممکن است.
اما باید به این نکته توجه داشته باشید که در صورت رجوع از بذل مهریه، چون رضایت مرد برای طلاق منوط به بخشش مهریه بوده است؛ حق رجوع در دوران عده به مرد باز خواهد گشت و او میتواند در صورت تمایل، رجوع کرده و زندگی مشترک را دوباره شروع کند.
حکم رابطه در زمان عده طلاق بائن
همانطور که اشاره کردیم، در طلاق بائن، مرد در دوران عده حق رجوع ندارد و پس از جای شدن صیغه طلاق زن و شوهر به طور کامل حقوق خود را نسبت به یکدیگر از دست خواهند داد و در صورت تصمیم به بازگشت، باید حتما نکاح برقرار شود؛ به همین دلیل حکم رابطه جنسی در زمان عده طلاق بائن، همانند رابطه نامشروع به حساب می‌آید و در نتیجه مجازات 99 ضربه شلاق را به همراه خواهد داشت.
ماده 637 قانون مجازات اسلامی: هر گاه زن و مردی که بین آنها علقه زوجیت نباشد، مرتکب روابط نامشروع یا عمل منافی عفت غیر از زنا از قبیل تقبیل یا مضاجعه شوند، به شلاق تا نود و نه ضربه محکوم خواهند شد و اگر عمل با عنف و اکراه باشد فقط اکراه‌کننده تعزیر میشود.
برای آشنایی بیشتر در مورد رابطه در زمان عده میتوانید مقاله “حکم رابطه در زمان عده طلاق” را مطالعه کنید.
خواستگاری در عده طلاق بائن
در مورد طلاق رجعی، از آن جایی که هنوز زوجین در دوران عده محرم هستند و نسبت به هم حق و حقوقی دارند، خواستگاری به هر شکلی (تصریح یا کنایه) حرام است؛ اما در مورد طلاق بائن وضعیت متفاوت است.
خواستگاری در عده طلاق بائن از نظر شرعی حرام نیست؛ البته در مواردی گفته شده است که به صورت تصریحی نباید خواستگاری صورت گیرد و فقط به طور غیر مستقیم جایز است. همچنین زوجه نیز نباید جواب مثبتی در زمان عده بدهد.
تفاوت طلاق بائن و رجعی
مهم ترین تفاوت طلاق بائن و رجعی که بالاتر نیز مطرح کردیم، این است که در طلاق رجعی در دوران عده مرد حق رجوع دارد و صرف ابراز پشیمانی میتواند اقدام به فسخ طلاق کند، اما در طلاق بائن مرد در دوران عده حق رجوع ندارد و باید حتما عقد مجدد خوانده شود.
برای اطلاعات کامل تر میتوانید مقاله “تفاوت طلاق بائن و رجعی” را مطالعه کنید.
طلاق توافقی بائن است یا رجعی
طلاق توافقی در اکثر مواقع از نوع بائن است، مگر آن که در توافق نامه و داخواست قید شود که طلاق از نوع رجعی است؛ در غیر این صورت، به دلیل اینکه در طلاق توافقی طرفین به نوعی نسبت به هم کراهت دارند، طلاق از نوع مبارات و یا در مواردی خلع خواهد بود.
سخن آخر
با وجود اینکه در این مقاله سعی کردیم شرایط مختلف طلاق بائن را بررسی کنیم، اما نکته ی مهم این است که هر پرونده ی دعاوی خانواده شرایط خاص خودش را دارد که باید بر همان اساس پیش رفت؛ از این رو اگر در آستانه طلاق هستید حتما از یک وکیل پایه یک دادگستری خانواده مشورت بگیرید.
گروه وکلای اقبالی با تجربه ی موفق در دعاوی حقوقی و امکان مشاوره تلفنی رایگان برای طلاق، به شما در این مسیر کمک خواهند کرد.
021-22014140 ☎️
021-22034564 ☎️
در طلاق بائن حضانت فرزند با چه کسی خواهد بود؟
حضانت فرزند ربطی به نوع طلاق ندارد. طبق قانون، حضانت کودک زیر ۷ سال معمولاً با مادر است، مگر اینکه دادگاه به دلیل خاصی تصمیم دیگری بگیرد.
اگر زن در دوران عده طلاق بائن باردار شود، وضعیت حقوقی و شرعی چگونه خواهد بود؟
اگر بارداری ناشی از رابطه با همسر سابق باشد، باید ازدواج مجدد صورت گیرد تا رابطه مشروع شود. فرزند متولد شده شرعی محسوب میشود، اما رابطه بدون عقد در این دوران جرم است و مجازات دارد.
آیا طلاق بائن میتواند غیابی باشد یا حتما نیاز به حضور هر دو طرف دارد؟
طلاق بائن هم میتواند با حضور طرفین و هم به صورت غیابی (اگر یکی از طرفین حاضر نشود) انجام شود. اما برای ثبت نهایی، معمولاً حضور مرد یا وکیل او الزامی است.
در صورتی که زن در دوران زندگی مشترک نفقه دریافت نکرده باشد، میتواند بابت آن از شوهر خود درخواست نفقه کند، حتی اگر طلاق بائن گرفته باشد؟
در صورتی که زن در دوران زندگی مشترک نفقه دریافت نکرده باشد، میتواند بابت آن از شوهر خود درخواست نفقه کند، حتی اگر طلاق بائن گرفته باشد.
در طلاق بائن، نفقه دوره عده به زن تعلف نمی‌گیرد اما میتواند برای نفقه معوقه زندگی مشترک اقدام کند مشروط به اینکه آن را اثبات کند.
