در چه مواردی زن مجاز به عدم تمکین است؟

دعاوی الزام به تمکین زوجه به دلیل بحث حکم پرداخت نفقه و یا محرومیت از آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.

اثبات اینکه شرایط پیش آمده به عنوان نشوز زن شناخته شود و یا در زمره موارد مجاز به عدم تمکین به حساب بیاید، می‌تواند به دریافت نفقه و یا عدم دریافت آن منجر شود؛ در این نوع پرونده ها، وجود یک وکیل خانواده مجرب می‌تواند از حقوق شما به طور کامل حفاظت کند و نتیجه پرونده را تغییر دهد.

021-22034564 ☎️
021-22014140 ☎️

این مطلب با مشورت حقوقی یکی از وکلای مجرب در حوزه دعاوی خانواده نوشته شده است؛ در این مقاله بررسی می‌کنیم که در چه شرایطی زن مجاز به عدم تمکین است، بدون آن که حق نفقه از او ساقط شود.

تمکین به چه معناست و انواع آن چیست؟

همانطور که می‌دانید بعد از خوانده شدن عقد نکاح، زوجین نسبت به یکدیگر وظایفی دارند که باید به آن عمل کنند و به اصطلاح به آن تمکین می‌گویند.

در زبان عامیانه، واژه تمکین به اختصار برای زوجه (یعنی فقط برای خانم) استفاده می‌شود و در اطلاعات قرار داده شده در این مطلب از مجله حقوقی اقبالی نیز منظور ما از واژه تمکین، وظایفی است که بر گردن زن قرار دارد.

تمکین زن به 2 نوع عام و خاص تقسیم می‌شود:

• تمکین خاص: انجام وظایف زناشویی و برقراری رابطه جنسی در حد معقول
• تمکین عام: وظایف کلی و عمومی زن در قبال شوهر و به رسمیت شناختن ریاست مرد در خانواده و اطاعت از او

در چه مواردی زن می‌تواند تمکین نکند؟

سوالی که اکثر کاربران و مراجعین از ما می‌پرسند این است که آیا زن می‌تواند عدم تمکین کند یا خیر؟ قبل از گفتن مواردی که زن مجاز به عدم تمکین است، می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم.

همانطور که می‌دانید، در شرایط معمول در صورت عدم تمکین، زن از حقوقی همچون نفقه و عدم ازدواج مجدد مرد محروم خواهد شد. برای اطلاعات بیشتر در مورد موارد عدم پرداخت نفقه می‌توانید مقاله “در چه صورتی حکم نفقه زن از مرد ساقط می‌شود” را مطالعه کنید.
با این حال در برخی موارد، قانون و شرع زن را مجاز به عدم تمکین می‌کند. به این معنا که حقوق او حتی با وجود نشوز (نافرمانی) نیز پا بر جا می‌ماند که در ادامه آن ها را بررسی می‌کنیم.

نکته قابل توجه این است که برخی از موارد گفته شده، زن را صرفا مجاز به عدم تمکین خاص خواهد کرد و موارد تمکین عام همچنان باید رعایت شود و بالعکس.

1- بیماری جنسی/ مقاربتی مرد

طبق ماده 1127 قانون مدنی، هرگاه مرد پس از عقد به بیماری های مقاربتی و جنسی (مانند ایدز) مبتلا شود، زن مجاز به عدم تمکین خواهد بود و این عدم تمکین منجر به عدم پرداخت نفقه توسط مرد نخواهد شد.

هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی گردد، زن حق خواهد داشت که از نزدیکی با او امتناع نماید و امتناع به علت ‌مزبور مانع حق نفقه نخواهد بود.

توجه داشته باشید که این مورد، صرفا شما را به عدم تمکین خاص مجاز خواهد کرد.

2- ابتلای زن به بیماری های خطرناک

در صورتی که زن، به بیماری مبتلا باشد که او را از تمکین و انجام وظایف زناشویی بازدارد (نظیر قرن و مسدود بودن راه تناسلی)، مجاز به عدم تمکین از نوع خاص بوده و موجب ساقط شدن حکم نفقه از مرد نخواهد شد.

3- خوف ضرر بدنی، مالی و شرافتی زن

اگر زن بتواند این ادعا را اثبات کند که بودن او در خانه شوهر، جسم، مال و آبروی او را به خطر خواهد انداخت (مانند سابقه مرد در ضرب و جرح و رفتار های پرخطر) می‌تواند نسبت به جدا کردن خانه خود از شوهر اقدام کند.

4- استفاده از حق حبس

این مورد به طور استثناء، به قبل از اولین تمکین خاص و برقراری رابطه زناشویی محدود می‌شود. طبق ماده 1085 قانون مدنی، زن با استفاده از حق حبس، می‌تواند تا دریافت کامل مهریه مجاز به عدم تمکین باشد.

ماده 1085 قانون مدنی: زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع ‌مسقط حق نفقه نخواهد بود.

اما همانطور که اشاره کردیم، استفاده از حق حبس برای اوایل زندگی مشترک است و استفاده از آن پس از برقراری رابطه زناشویی امکان پذیر نیست.

5- تعیین محل زندگی توسط زن

به طور معمول، محل زندگی زن تابع شوهر است و زن موظف است در محل یا مکانی که شوهر مقرر می‌کند، زندگی کند؛ اما اگر این توافق صورت گرفته باشد (معمولا این توافق در زمان عقد انجام می‌شود) که محل زندگی باید توسط زن تعیین شود و مرد بدون توجه به این حق و اختیار زن خودش مکانی را بدون رضایت زوجه برای زندگی مشخص کند، زوجه مجاز به عدم تمکین در خصوص محل زندگی است و می‌تواند در خانه دیگری زندگی کند.

6- عدم تهیه منزل مناسب در شان زوجه

همانطور که بالاتر نیز مطرح کردیم، زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند زندگی کند؛ اما اگر مرد خانه مناسبی که در شأن زوجه است را در اختیار او قرار ندهد، زن در این مورد به‌خصوص، مجاز به عدم تمکین می‌باشد و می‌تواند خانه جدایی را برای زندگی انتخاب کند.

در خصوص اختلافات مرتبط با تمکین و تعیین محل زندگی می‌توانید با یک وکیل خانواده مشورت کنید.

7- انجام تکالیف مذهبی

اگر زن، برای انجام تکالیف مذهبی که بر او واجب است، نیازمند ترک خانه باشد ولی شوهر اجازه ی این کار را به او ندهد، می‌تواند عدم تمکین انجام داده بدون آن که ناشزه (نافرمان) شناخته شود.

8- هنگام عادت ماهیانه

از آن جایی که در احکام شرعی، برقراری رابطه جنسی کامل در دوران عادت ماهیانه (حیض) حرام است، زن در این دوره مجاز به عدم تمکین خاص است. البته به این نکته توجه داشته باشید که دیگر موارد تمکین مانند محل زندگی، اطاعت از شوهر و… همچنان باید رعایت شود.

سخن آخر

حال که با موارد مجاز به عدم تمکین و اهمیت اثبات آن در دادگاه آشنا شدید، در صورتی که برای طرح دعاوی الزام به تمکین و یا دفاع از خود در این نوع دعاوی نیاز به مشاوره حقوقی دارید، می‌توانید با شماره 02122034564 تماس بگیرید و از خدمات تخصصی گروه وکلای اقبالی بهره مند شوید.