در قانون جمهوری اسلامی ایران، به منظور جلوگیری از صدور احکام ناعادلانه به دلیل از بین رفتن مدارک معتبر، تشویق دستگاه قضایی به پیگیری سریع تر پرونده ها و همچنین، ایجاد تعادل بین حقوق شاکی، متهم و منافع عمومی جامعه، مفهومی به نام “مرور زمان” ایجاد شده است.
کلاهبرداری نیز یکی از جرایمی است که افراد زیادی در طیف های کم و گسترده با آن درگیر هستند. آگاهی از مرور زمان کلاهبرداری و قوانین مرتبط با آن، به اقدامات موثر و سریع تر در این خصوص منجر میشود. در این مقاله از گروه وکلای اقبالی، ابتدا مفهوم مرور زمان را بررسی می‌کنیم و سپس به طور اخص، به مرور زمان کلاهبرداری می‌پردازیم.
مرور زمان چیست؟
مرور زمان کلاهبرداری به این معناست که یک جرم تا یک دوره زمانی مشخصی قابل پیگیری قانونی است، و اگر آن دوره مشخص به اتمام برسد، نمی‌توان مجرم را مورد تعقیب و مجازات قرار داد. لازم به ذکر است که بر اساس ماده 107 قانون مجازات اسلامی، این دوره زمانی مشخص برای هر جرمی متفاوت است و به شدت آن جرم (درجه تعزیر) بستگی دارد. در خصوص مرور زمان کلاهبرداری نیز قوانین مشخصی وجود دارد که در ادامه آن را بررسی می‌کنیم.
مرور زمان کلاهبرداری در قانون جدید
قبل از بررسی مرور زمان کلاهبرداری در قانون جدید، خوب است به چند نکته توجه کنید:
1- بر اساس قانون کاهش مجازات حبس تعزیری ۱۳۹۹، کلاهبرداری زیر 100 میلیون تومان از دسته جرایم قابل گذشت است و اگر تا 1 سال پس از وقوع جرم فرد اقدام به شکایت نکند، دیگر نمی‌تواند آن را از طریق قانون پیگیری کند.
2- کلاهبرداری یک جرم درجه 4 است و مرور زمان آن در منابع حقوقی 10 سال ذکر شده است.
3- طبق قانون فوق الذکر، کلاهبرداری بالای 100 میلیون تومان غیر قابل گذشت است و حتی در صورت رضایت شاکی نیز پیگیری قانونی ادامه پیدا خواهد کرد. اما این پیگیری باید تا 10 سال پس از وقوع جرم انجام گیرد؛ در غیر این صورت مشمول مرور زمان میشود و به دلیل از بین رفتن اسناد و مدارک، غیرقابل اعتماد بودن حافظه شاهدان و… نمی‌توان مجرم را مجازات کرد.
4- بر اساس ماده 109 قانون مجازات اسلامی، برخی از جرایم مشمول مرور زمان نمی‌شوند و هر زمانی که از وقوع جرم بگذرد، باز هم می‌توان آن را پیگیری کرد:
ماده 109 قانون مجازات اسلامی: جرائم ذیل مشمول مرور زمان تعقیب، صدور حکم و اجرای مجازات نمی‌شوند:
الف- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور
ب- جرائم اقتصادی شامل کلاهبرداری و جرائم موضوع تبصره ماده(36) این قانون با رعایت مبلغ مقرر در آن ماده
پ- جرائم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر
از آن‌جایی که بند “ب” این قانون، به ماده 36 قانون مجازات اسلامی ارجاع داده شده است، برای درک بیشتر این موضوع بخشی از این ماده را که مرتبط با بحث کلاهبرداری است، بررسی می‌کنیم:
(اصلاحی 1403/3/30) – حکم محکومیت قطعی در جرائم موجب حد محاربه و افساد فی الارض یا تعزیر تا درجه چهار و نیز کلاهبرداری بیش از چهارده میلیارد (14,000,000,000)ریال در صورتی که موجب اخلال در نظم یا امنیت نباشد در یکی از روزنامه های محلی در یک نوبت منتشر میشود.
طبق مفاد این ماده، اینکه آیا کلاهبرداری مشمول مرور زمان میشود یا خیر؟ به میزان مبلغ کلاهبرداری وابسته است. طبق قانون و تبصره جدید که در سال 1403 تغییر کرده است، مبلغی که به عنوان مرز بین مشمول مرور زمان شدن جرم کلاهبرداری تعیین شده است، 14 میلیارد ریال (معادل یک میلیارد و چهارصد میلیون تومان) می‌باشد.
- اگر مبلغ کلاهبرداری زیر 14 میلیارد ریال باشد این جرم مشمول مرور زمان خواهد شد؛ قربانی می‌تواند تا 1 سال پس از وقوع جرم از متهم شکایت کند.
- اگر مبلغ کلاهبرداری شده بیش از مقدار ذکر شده (14 میلیارد ریال) باشد، این جرم مشمول مرور زمان نشده و هر چقدر از آن بگذرد، در دادگاه های کیفری قابل پیگیری خواهد بود.
سخن آخر
مرور زمان کلاهبرداری، اهمیت اقدام سریع و به موقع طرح شکایت علیه مجرم و پیگیری حقوقی را دو چندان کرده است. یکی از موثر در پیش‌برد هرچه سریع تر پرونده ها، مشاوره با یک وکیل کیفری با تجربه است. اگر خودتان یا یکی از افراد نزدیکتان درگیر پرونده های مشابه شده اید، برای دریافت مشاوره رایگان می‌توانید با شماره های زیر تماس بگیرید.
021-22014140 ☎️
021-22034564 ☎️
