چک به عنوان مهم ترین و رایج ترین سند مالی، یکی از پرکاربرد ترین ابزار های پرداخت وجه به خصوص در مبالغ بالا به شمار می‌رود؛ اما به همان میزان که استفاده از آن گسترده است، آمار چک های برگشتی و دعاوی مربوط به آن نیز روز به روز افزایش می‌یابد.
تعدد مسیرهای موجود برای پیگیری و وصول چک برگشتی، و همچنین ناگاهی افراد از روند حقوقی و پیچیدگی های آن، اکثریت افراد را سردرگم کرده است؛ در این شرایط همراهی یک وکیل چک مجرب می‌تواند روند وصول چک و رسیدن به پول را سرعت بخشد.
اگر شما نیز دارنده چکی هستید که برگشت خورده و نمی‌دانید برای وصول آن خود باید چه اقداماتی انجام دهید و به کجا مراجعه کنید، خواندن ادامه مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
چک برگشتی چیست؟
زمانی که موعد تاریخ چک شما رسیده باشد، برای وصول چک، آن را به بانک مربوطه می‌برید تا چک را پاس کنید؛ اگر حساب صادرکننده چک، مشکلی نداشته باشد و موجودی او به میزان کافی باشد، چک شما پاس خواهد شد و به پول خواهید رسید.
اما اگر به هر دلیلی چک شما پاس نشود (به دلیل عدم موجودی، عدم تطابق امضا و…)، بانک چک را برگشت خواهد زد؛ بنابراین، چک برگشتی به معنای چکی است که پرداخت نشده است. در این صورت بانک به شما یک گواهی عدم پرداخت خواهد داد.
وصول چک یعنی چه؟
به طور کلی وصول چک یعنی: دریافت مبلغ چک
شما به عنوان دارنده ی چک، در زمان تعیین شده به بانک می‌روید و نسبت به وصول آن اقدام می‌کنید؛ اما منظور از وصول چک در اکثر اوقات، وصول چک برگشتی است.
درواقع، منظور همان زمانی است که بانک چک شما را برگشت زده و شما باید از راه های دیگری که در ادامه آن ها را توضیح خواهیم داد، به دنبال وصول چک برگشتی باشید.
در اصطلاح به این نوع از چک، چک غیر قابل وصول نیز می‌گویند.
شرایط وصول چک چگونه است؟
اگر سوال شما مربوط به نحوه وصول چک در بانک باشد، شرایط زیر مورد نیاز است:
- از تاریخ سر رسید چک گذشته باشد.
- چک به نام شما باشد و یا به طور معتبری پشت نویسی شده باشد.
- اصل چک را داشته باشید.
- از طرف صادر کننده چک و حساب او مشکلی نداشته باشید.
اما اگر سوال در مورد شرایط وصول چک برگشتی است، نیازمند شرایط زیر هستید:
- گواهی عدم پرداخت از طرف بانک داشته باشید (مهم ترین قدم برای وصول چک برگشتی)
- امضای صادر کننده چک با امضای موجود در بانک مطابقت داشته باشد (این مورد در گواهی عدم پرداخت قید شود)
- چک جعلی نباشد.
- از تاریخ سررسید چک گذشته باشد.
وصول چک برگشتی
اگر تصمیم به وصول چک برگشتی خود دارید، 3 راه پیش روی شماست که در ادامه هر یک از آن ها را بررسی خواهیم کرد:
راه اول: وصول چک برگشتی از طریق اداره ثبت
طبق ماده 2 قانون چک، از آن جایی که چک بر خلاف سفته، یک نوع از اسناد لازم الاجرا است، می‌توان آن را از طریق اداره ثبت نیز پیگیری کرد.
چک های صادر عهده بانک هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می شوند همچنین شعب آنها در خارج از کشور در حکم اسناد لازم الاجرا است و دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن به علت نبودن محل یا به هر دلیل دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد می تواند طبق قوانین و آیین نامه های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقیمانده آن را از صادرکننده وصول نماید.
برای صدور اجراییه دارنده چک باید عین چک و گواهی نامه مذکور در ماده ۴ و یا گواهی نامه مندرج در ماده ۵ را به اجرای ثبت اسناد محل تسلیم نماید. اجراء ثبت در صورتی دستور اجرا صادر می کند که مطابقت امضای چک به نمونه امضای صادرکننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد.
دارنده چک اعم از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت نویسی شده یا حامل چک (در مورد چک های در وجه حامل) یا قائم مقام قانونی آنان.تبصره (الحاقی ۱۳۶۷/۰۳/۱۰ مجمع تشخیص مصلحت نظام) – دارنده چک می تواند محکومیت صادرکننده را نسبت به پرداخت کلیه خسارات و هزینه های وارد شده که مستقیما و به طور متعارف در جهت وصول طلب خود از ناحیه وی متحمل شده است، اعم از آنکه قبل از صدور حکم یا پس از آن باشد، از دادگاه تقاضا نماید. در صورتی که دارنده چک جبران خسارت و هزینه های مزبور را پس از صدور حکم درخواست کند، باید درخواست خود را به همان دادگاه صادرکننده حکم تقدیم نماید.
به این صورت که شما به اداره ثبت مراجعه کرده، و با ارائه مدارک لازم نظیر اصل و کپی چک، مشخصات صادر کننده چک و… نسبت به وصول چک اقدام می‌کنید.
سپس اداره ثبت، بعد از بررسی صحت مدارک ارائه شده ابلاغیه ای تحت عنوان اجراییه ثبتی برای صادر کننده می‌فرستد تا او را نسبت به پاس کردن چک مطلع کند.
صادر کننده 10 روز فرصت دارد تا یا بدهی خود را پرداخت کند و یا اموال خود را به اداره ثبت معرفی کند تا با فروش و مزایده آن ها، مبلغ چک پاس شود؛ در غیر این صورت، پس از زمان تعیین شده، شما میتوانید درخواست توقیف اموال دهید.
اقدام به وصول چک برگشتی از طریق اداره ثبت، مزایا و معایب خود را دارد که در ابتدا به مزایا و سپس محدودیت های آن می‌پردازیم👇🏻
معمولا به دلیل شلوغی و تعدد پرونده در دادگاه ها، پیگیری وصول چک از طریق اداره ثبت می‌تواند از پیچیدگی مراحل و روندهای حقوقی بکاهد و با سرعت بیشتری به پول خود برسید.
علاوه بر این، بر خلاف اقدام از طریق روش حقوقی، که در آن قبل از رسیدن به پول خود ملزم به پرداخت هزینه هایی نظیر هزینه ی دادرسی هستید، در این روش، میتوانید هزینه را پس از وصول چک پرداخت کنید؛ که این هزینه معادل با 5% مبلغ چک می‌باشد.
با این وجود، این راه محدویت های خودش را نیز دارد: اول اینکه برای توقیف اموال، شما علاوه بر اینکه باید از دارایی های فرد بدهکار مطلع باشید، در مورد دارایی هایی که به آن مستثنیات دِین می‌گویند نیز نمی‌توانید اقدام به توقیف انجام دهید.
دوم اینکه برای پیگیری از طریق اداره ثبت، باید اطلاعات کامل صادر کننده را داشته باشید.
علاوه بر این، برای پیگیری از طریق اداره ثبت شما باید لاشه ی چک را ارائه دهید.
به طور معمول این ویژگی یک مزیت به حساب می‌آید؛ اما در صورتی که شما چک را گم کرده باشید و یا چک از شما دزدیده شده باشد، نمی‌توانید از این طریق نسبت به وصول چک برگشتی خود اقدام کنید.
نکته ی آخری که باید به آن توجه داشته باشید این است که شما فقط میتوانید از صادر کننده چک تقاضای پرداخت کنید و برای شکایت علیه ضامن و پشت نویس باید از راه های دیگر اقدام کنید.
همچنین در صورت اقدام از طریق اداره ثبت، شما فقط میتوانید اصل بدهی خود را طلب کنید و مشمول دریافت هزینه دیرکرد و خسارت نمی‌شوید.
راه دوم: وصول چک برگشتی از طریق اجرای احکام (دادگاه)
راه دومی که برای وصول چک برگشتی دارید، اقدام از طریق دادگاه و ارائه دادخواست مطالبه وجه است.
در این روش بر خلاف راه های دیگر میتوانید خسارت تاخیر تادیه (خسارت دیرکرد) بگیرید و علاوه بر صادر کننده چک، در مورد ضامن و ظهرنویسان نیز اقدام کنید.
همچنین، برای دعاوی مرتبط با چک، در صورت درخواست تامین خواسته و عدم موفقیت در پرونده شما ملزم به پرداخت خسارت احتمالی نخواهید بود.
این راه نیز مثل همه ی راه ها معایبی دارد؛ شلوغی دادگاه ها و طولانی تر بودن روند پرونده و همچنین هزینه های دادرسی، از معایب وصول چک برگشتی از طریق حقوقی می‌باشد.
وصول چک برگشتی از طریق شکایت کیفری
در این روش درواقع شما ادعا می‌کنید که صادر کننده با سوء نیت چک بی محل داده و باید مجازات کیفری نظیر زندان دریافت کند؛ بنابراین برای هر نوع چک برگشتی نمی‌توانید شکایت کیفری ثبت کنید و نیاز به شرایطی دارد.
ماده ۱۳ قانون صدور چک: (اصلاحی ۱۳۸۲/۰۶/۰۲)- در موارد زیر صادرکننده چک قابل تعقیب کیفری نیست:
الف – در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا داده شده باشد.
ب – هرگاه در متن چک وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.
ج – چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله و یا تعهدی است.
د – هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
ه – در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.
طبق این ماده، شما برای وصول چک برگشتی از طریق شکایت کیفری نیازمند شرایط زیر می‌باشید:
- چک شما نباید مدت دار باشد؛ به عبارتی تاریخ سر رسید چک و تاریخ صدور آن باید یکسان باشد (چک روز)
- چک شما نباید بدون تاریخ و سفید امضا باشد.
- چک نباید برای ضمانت، تعهد و یا قرارداد خاصی بین طرفین صادر شده باشد.
- حداکثر تا 6 ماه بعد از تاریخ سر رسید باید برای گواهی عدم پرداخت اقدام کرده باشید و پس از دریافت گواهی عدم پرداخت نیز، 6 ماه برای شکایت کیفری زمان دارید و پس از آن تنها میتوانید از روش های دیگر اقدام کنید.
بنابراین شکایت از راه کیفری در اکثر مواقع بهترین راه نیست.
سریع ترین راه وصول چک برگشتی
در ادامه به مقایسه کامل روش های معرفی شده می‌پردازیم:
| ویژگی / روش اقدام | اداره ثبت | حقوقی | کیفری |
|---|---|---|---|
| مرجع پیگیری | اداره ثبت اسناد و املاک | دادگاه حقوقی | دادسرا و دادگاه کیفری |
| مدت زمان برای اقدام | تا وقتی اصل چک را در اختیار دارید | تا 3 سال پس از برگشت خوردن چک | تا 6 ماه بعد از صدور گواهی عدم پرداخت |
| میزان حساسیت و شرایط | مشروط به لاشه چک | تقریبا بدون محدودیت | مشروط به زمان اقدام |
| امکان تجدید نظر | ❌ | ✅ | ✅ |
| نتیجه نهایی | توقیف اموال و حساب ها در صورت وجود | صدور حکم پرداخت اصل مبلغ چک و خسارت تاخیر تادیه | حکم جلب و مجازات حبس در صورت اثبات |
| امکان مطالبه خسارت تاخیر تادیه | ❌ | ✅ | ❌ |
| امکان سازش و مصالحه با بدهکار | متوسط (اگر مالی برای توقیف داشته باشد به مصالحه رضایت می‌دهد) | کم (معمولا تا آخر فرآیند پرونده منتظر رای دادگاه می‌ماند) | زیاد (به دلیل ترس از زندان و مجازات کیفری) |
همانطور که دیدید انتخاب سریع ترین راه وصول چک برگشتی به شرایط و اولویت های شما بستگی دارد و بهترین کار مشورت با یک وکیل بانکی متخصص در دعاوی چک می‌باشد.
هزینه وصول چک برگشتی
این مورد با توجه به راهی که برای وصول چک برگشتی خود اقدام می‌کنید متغییر است.
به طور کلی هزینه ها شامل موارد زیر خواهد شد:
- هزینه دادرسی
- هزینه اداره ثبت
- هزینه وکیل برای چک برگشتی
- هزینه گواهی عدم پرداخت از بانک
- و…
هزینه دادرسی چک برگشتی برای مبالغ زیر 20 میلیون تومان (در مرحله بدوی) 2/5% از مبلغ چک و برای مبالغ بالای 20 میلیون تومان، 3/5% می‌باشد. در صورت درخواست تامین خواسته و دیگر اقدامات، هزینه ها جداگانه محاسبه میشود.
در مورد وصول چک از طریق اداره ثبت نیز همانطور که اشاره کردیم، 5% از مبلغ چک پس از وصول آن دریافت خواهد شد. نکته قابل توجه این است که اگر تا 1 سال پس از اقدام نتوانید اموالی از بدهکار را به اداره ثبت معرفی کنید، و فرد بدهکار نیز با شما همکاری نکند باید هزینه را خودتان بپردازید.
وکیل چک برگشتی
در قدم اول، یک وکیل چک برگشتی با بررسی همه جانبه شرایط و تحلیل وضعیت چک، بهترین راه وصول چک را تعیین می‌کند و از آن جایی که به ضرب الاجل های قانونی آگاهی کامل دارد، با در نظر گرفتن محدودیت های زمانی و سرعت عمل مناسب، روند پرونده را به طور موثری پیش خواهد برد.
علاوه بر این اکثر افراد ممکن است در نوشتن شکواییه، متن دادخواست ها و دیگر متون حقوقی که در طول پرونده نیازمند نگارش هستند به مشکل بخورند؛ در این شرایط یک وکیل چک برگشتی مجرب به کمک شما خواهد آمد.
همچنین در شکایات کیفری و حقوقی که ملزم به شرکت در دادگاه و دفاع از حقوق خود هستید، وجود یک وکیل حقوقی برای پایمال نشدن حقوقتان بسیار موثر خواهد بود؛ به خصوص اگر روند پرونده به مشکل بخورد و شما نیاز به اعتراض به رای دادگاه داشته باشید.
در نهایت، وجود یک وکیل چک برگشتی مجرب ممکن است در فرآیند های مذاکره و مصالحه با بدهکار نیز کمک کننده باشد و شما بدون دردسر های حقوقی و قضایی به پول خود برسید.
هزینه وکیل برای چک برگشتی
حق الوکاله چک برگشتی به شرایط زیر بستگی دارد:
- مبلغ چک برگشتی
- وضعیت چک و راه انتخابی برای وصول آن
- پیچیدگی پرونده برای وصول چک برگشتی
- تجربه ی وکیل چک برگشتی در این پرونده های دعاوی بانکی
به طور معمول درصدی از مبلغ چک (از 3 تا 10 درصد) بین طرفین توافق خواهد شد.
سخن آخر
در این مقاله با مقایسه روش های وصول چک برگشتی و انتخاب بهترین راه، و همچنین نقش وکیل چک برگشتی در این نوع دعاوی آشنا شدید.
گروه حقوقی اقبالی که متشکل از بهترین وکلای حقوقی و موفق در پرونده های دعاوی بانکی هستند، با بررسی کامل شرایط و انتخاب بهترین و سریع ترین راه، همراهی مطمئن برای وصول چک های برگشتی شما خواهد بود.
برای مشاوره حقوقی با بهترین وکیل چک برگشتی تهران میتوانید با شماره 02122014140 تماس حاصل فرمایید.
اگر چک برگشتی گم شده باشد، آیا هنوز می‌توان برای وصول آن اقدام کرد؟
در صورت گم شدن چک، ابتدا باید از طریق مراجع قضایی، دادخواست “ابطال چک مفقود شده” مطرح کنید.
آیا اقساطی کردن پرداخت چک از سوی صادر کننده امکان‌پذیر است؟
بله، در صورت توافق دو طرف یا دستور دادگاه، امکان پرداخت اقساطی وجود دارد. در این صورت توصیه میشود توافق‌نامه کتبی امضا شود.
آیا امکان سازش در جریان پرونده وصول چک برگشتی وجود دارد؟
بله، در تمامی مراحل (چه حقوقی، چه کیفری و چه از طریق ثبت)، امکان مصالحه با بدهکار وجود دارد و حتی دادگاه می‌تواند برای این موضوع وقت رسیدگی جداگانه تعیین کند.
اگر صادرکننده چک فوت کند، چگونه میتوانم چک را وصول کنم؟
در این صورت باید به ورثه متوفی مراجعه کنید. اگر ورثه بدهی را نپذیرند، میتوانید از طریق دادگاه حقوقی علیه آن ها طرح دعوا کنید.
